Sto lat temu, 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu rozpoczęło się powstanie wielkopolskie.Był to jeden z czterech, obok powstania wielkopolskiego w 1806 roku, powstania sejneńskiego i III powstania śląskiego, zwycięskich zrywów w dziejach Polski.

Wybuch I wojny światowej spowodował rozbudzenie nadziei Polaków na szybkie odzyskanie niepodległości. Coraz wyraźniejsza klęska Niemiec na froncie zachodnim ożywiła polską działalność w byłym zaborze pruskim.

W pierwszych dniach grudnia 1918 r. w Poznaniu obradował Sejm Dzielnicowy, w którym zasiedli przedstawiciele wszystkich ziem polskich znajdujących się pod zaborem pruskim, jak również polskiej emigracji zarobkowej w Niemczech.

Sejm wyłonił polską władzę państwową – Naczelną Radę Ludową oraz jej organ roboczy – Komisariat w składzie: ks. Stanisław Adamski (Poznań), Wojciech Korfanty (Śląsk), dr Stefan Łaszewski (Pomorze), Adam Poszwiński (Kujawy), Józef Rymer (Śląsk) i Władysław Seyda (Poznań).

Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była wizyta w Poznaniu wybitnego pianisty Ignacego Jana Paderewskiego, który z Gdańska udawał się do Warszawy, aby objąć urząd premiera. Jego obecność stała się okazją do zorganizowania 26 grudnia wielkiej manifestacji patriotycznej. Następnego dnia Niemcy zorganizowali kontrmanifestację, demolując siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. Pierwsze strzały padły przy Hotelu Bazar – strzelali Polacy ze Straży Ludowej i Służby Straży i Bezpieczeństwa chroniący miejsce pobytu Paderewskiego.

Dowódcą oddziałów powstańczych został mjr Stanisław Taczak. Do 15 stycznia 1919 r. wyzwolono większą część Wielkopolski, tocząc ciężkie walki, m.in. pod Rawiczem i Lesznem. W tym samym miesiącu do Poznania przybył gen. Józef Dowbor-Muśnicki, który zorganizował powstańców w regularne wojsko.

16 lutego 1919 r. w Trewirze został podpisany układ przedłużający rozejm między państwami Ententy a Niemcami, który objął również front wielkopolski. Jednocześnie Armia Wielkopolska została uznana za wojsko sprzymierzone.

Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r.  Na jego mocy Polska przejęła pozostające w rękach niemieckich przyznane Polsce fragmenty Wielkopolski i Pomorza. Liczbę poległych, zmarłych z ran czy chorób uczestników powstania szacuje się na ok. 2,5 tys., a rannych – 6 tys.

MK