79 lat temu, 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie koło Łomży zmarł po długiej chorobie Roman Dmowski – przywódca obozu narodowego, główny ideolog polskiego nacjonalizmu i współtwórca niepodległej Polski.

Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 r. w Warszawie. Ukończył III gimnazjum warszawskie w 1886 r. i wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Uniwersytetu Warszawskiego, na sekcję nauk przyrodniczych. W maju 1891 r., po złożeniu rozprawy Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych otrzymał stopień kandydata nauk przyrodniczych (dziś odpowiednik doktoratu). W listopadzie 1881 r. założył tajną organizację uczniowską „Strażnica”. W 1888 roku został członkiem, a potem „starszym” warszawskiego koła organizacji młodzieży patriotycznej „ZET”. W grudniu 1889 roku został przyjęty do Ligi Polskiej, skupiającej działaczy zarówno na ziemiach polskich, jak i na emigracji. Od listopada 1891 do sierpnia 1892 studiował w Paryżu. l kwietnia 1893 r. dokonał przewrotu w Lidze Polskiej i stworzył Ligę Narodową, stając na jej czele. W lutym 1895 r. wyjechał do Lwowa i objął redakcję dwutygodnika Przegląd Wszechpolski. W roku 1903 r. wydał książkę Myśli nowoczesnego Polaka, będącą – jak sam po latach stwierdził – „wyznaniem wiary narodowej”. W 1904 odbył podróż do Japonii, aby przekonać tamtejszy rząd, że polskie powstanie antyrosyjskie (propagowane przez Piłsudskiego) w Kongresówce byłoby dla Polaków szkodliwe, a Japończykom nic by nie dało. l grudnia 1906 r. objął redakcję Gazety Polskiej.

W lutym następnego roku został wybrany posłem do II Dumy i napisał książkę „Niemcy, Rosja i kwestia polska”, w której przedstawił położenie polityczne Polski i jej zaborców. Wybrany następnie do III Dumy. W lutym 1909 r. złożył mandat poselski. Gdy wybuchła wojna w 1914 r. przebywał za granicą, po krótkotrwałym internowaniu przez Szwajcarię i Finlandię wrócił do Warszawy. W listopadzie 1915 r. wyjechał na Zachód – najpierw do Londynu (do 5 sierpnia 1917 r.), a potem do Paryża, jako prezes Komitetu Narodowego Polskiego. 11 sierpnia 1916 roku otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie w Cambridge. 23 lutego 1918 r. utworzył Armię Polską we Francji. W tym samym roku odbył też podróż do USA. 28 czerwca 1919 r. podpisał w imieniu Polski Traktat Wersalski, uznający prawo Polaków do niepodległego państwa. Po wojnie mieszkał w Poznaniu, potem w Warszawie, a wreszcie na stałe w Chludowie (od r. 1922) pod Poznaniem. W roku 1934 r. sprzedał Chludowo i zamieszkał ponownie w Warszawie na ul. Smolnej 14. W II Rzeczypospolitej wycofał się z „pierwszej linii” życia publicznego, pozostając nadal przywódcą Narodowej Demokracji. 11 czerwca 1923 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

Od 28 października do 15 listopada 1923 r. był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa. W 1925 r. wydał książkę „Polityka polska i odbudowanie państwa”, w której opisał swoje życiowe zmagania o odbudowanie państwa polskiego. 4 grudnia 1926 r. powołał w Poznaniu Obóz Wielkiej Polski, organizację endecką, która w czasie jej rozwiązania przez sanację na początku 1933 r. liczyła ok. 250 tys. członków. W 1927 r. napisał broszurę Kościół, naród i państwo. Od czerwca do października 1928 tworzył Stronnictwo Narodowe. Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą. Roman Dmowski pocho
wany został w grobie rodzinnym na Bródnie 7 stycznia 1939 r. Pogrzeb zgromadził ponad 200 tysięcy osób – była to największa manifestacja narodowa w okresie międzywojennym.