85 lat temu, 14 kwietnia 1934 roku na Politechnice Warszawskiej podpisano deklarację Obozu Narodowo-Radykalnego.

ONR wyłonił się z radykalnej części ruchu narodowego, skupiając głównie młodzież akademicką, którzy pierwsze szlify zdobywali w powołanym w 1926, a zdelegalizowanym na przełomie lat 1932/33 Obozie Wielkiej Polski. Po jego rozwiązaniu większość działaczy znalazła się w Sekcji Młodych Stronnictwa Narodowego. Konflikt między młodymi działaczami a władzami SN zaostrzał się. Nowi członkowie domagali się bardziej zdecydowanej i radykalnej polityki, co skutkowało usunięciem przywódców frakcji „młodych” z kierowniczych stanowisk.

14 kwietnia 1934 r., w gmachu Politechniki Warszawskiej, doszło do podpisania deklaracji Obozu Narodowo-Radykalnego. W komitecie organizacyjnym znaleźli się m.in. Jan Mosdorf, Tadeusz Gluziński, Jan Jodzewicz, Mieczysław Prószyński, Wojciech Zaleski i Jerzy Czerwiński. W przedsięwzięciu brali także udział: Henryk Rossman, Bohdan Deryng i Witold Kozłowski. Dzień później deklaracja ideowa pojawiła się na łamach „Sztafety”, będącej organem prasowym nowo powstałej organizacji.

W stolicy ONR liczył ok. 2000 członków, w większości studentów. Największy wpływ zdobył w powiecie rawsko-mazowieckim i poznańskim; oddziały utworzono też w Krakowie, Lublinie, Łodzi i Kaliszu.

W deklaracji ONR postulowano obronę wiary katolickiej i oparcie na niej życia politycznego i gospodarczego, przyznanie praw publicznych wyłącznie Polakom, a także zasymilowanej ludność ukraińskiej i białoruskiej. Opowiadano się za wprowadzeniem „narodowego ustroju gospodarczego”, opierającego się na własności prywatnej drobnych i średnich warsztatów pracy, oraz za wywłaszczeniem i unarodowieniem zakładów użyteczności publicznej i dużych przedsiębiorstw.

Bardzo szybko organizacja znalazła się na celowniku władz sanacyjnych – 13 czerwca została zamknięta drukarnia „Sztafety”, 7 lipca kilku czołowych działaczy umieszczono w obozie w Berezie Kartuskiej (pod pretekstem udziału w zamachu na ministra spraw wewnętrznych płk. Pierackiego, zabitego przez ukraińskich nacjonalistów). 10 lipca Obóz został oficjalnie zdelegalizowany pod zarzutem naruszania bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Bardzo szybko wśród przywódców organizacji pojawiły się spory dotyczące wizji jej przyszłości, które doprowadziły ostatecznie do rozłamu. W kwietniu 1935 r., wyniku podziału ONR powstał Ruch Narodowo-Radykalny „Falanga” Piaseckiego oraz ONR „ABC” Rossmana, kontynuujący linię programową Obozu.

W czasie okupacji działacze ONR tworzyli zakonspirowane organizacje wojskowe takie jak Konfederacja Narodu czy Związek Jaszczurczy. Wielu z nich, jak Jan Mosdorf, Stanisław Piasecki czy Paweł Musioł, zginęło z rąk Niemców.

Poniżej zamieszczamy deklarację ideową ONR z 1934 roku

W poczuciu odpowiedzialności dziejowej wobec Narodu, przedstawiciele młodego pokolenia polskiego stwierdzają:
że wielkie przemiany społeczne, wstrząsające podstawami całego dzisiejszego świata, wymagają nowych metod, nowych haseł i nowych ludzi;
że szerzący się kryzys, oraz pogłębiająca się stale nędza ludności polskiej, domagają się stanowczego zerwania z obecnym ustrojem i zdecydowanie narodowej polityki gospodarczej;
że istniejące dotychczas ugrupowania polityczne zbyt wrosły w dzisiejsze stosunki, aby mogły się im przeciwstawić, a będąc rozdarte sporami o przeszłość, nie są zdolne skupić wszystkich zdrowych sił Narodu do walki o przyszłość Polski;
że wreszcie ruch, zmierzający do uzdrowienia stosunków moralnych, politycznych i gospodarczych w Polsce, nie może obejść się bez skrystalizowanego wyrazu i bez organizacyjnej odrębności; nawiązując do dawnych wielkich ideałów ruchu wszechpolskiego – powołują do życia „Obóz Narodowo-Radykalny”.

Obóz Narodowo-Radykalny, wychodząc z pokolenia, które na polach bitew walczyło o istnienie i granice Polski, – i w zrozumieniu wartości tej ofiary, – chyli czoła przed krwią przelaną dla Polski, bez względu na to, kiedy i w jakich formacjach została przelana, a piętnuje tych, którzy na ofiarach krwi budują własne korzyści. Obóz Narodowo-Radykalny jest dalszym ciągiem Ruchu Młodych, obejmującym pokolenia wychowane bądź w czasie wojny bądź już w niepodległej Ojczyźnie. Ruch ten potrafił kiedyś na łamach akademickich oczyścić życie młodzieży z wpływów żydowskich, a jako Obóz Wielkiej Polski – objąć szerokie masy chłopów, robotników, mieszczan i inteligentów, zatrzeć różnice klasowe i dzielnicowe i sprawić, że młode pokolenie jest najbardziej polskie z krwi i ducha.

Obóz Narodowo-Radykalny stoi na gruncie zasad Katolickich, w szczególności zaś dążyć będzie do tego, by prawodawstwo zapewniało wychowanie chrześcijańskie młodych pokoleń, wzięło pod opiekę zadania rodziny i umożliwiło oparcie życia politycznego i gospodarczego na podstawach moralności katolickiej.

Obóz Narodowo-Radykalny wychodzi z założenia, że w Państwie Polskim gospodarzem winien być Naród Polski, zorganizowany jako jedna niepodzielna całość. Na powyższej zasadzie opiera następujące wytyczne, które staną się podstawą programu uchwalonego na pierwszym zjeździe wszechpolskim Obozu Narodowo-Radykalnego.

Państwo Polskie winno objąć swym zasięgiem kulturalnym i politycznym i swymi granicami wszystkie ziemie zamieszkałe zwartą masą przez Polaków, oraz pozostające pod wpływem polskiej cywilizacji.

Państwo Polskie powinno być organizacją zbrojną narodu, w której duch żołnierski przenika Naród, a duch narodowy armię, służba zaś wojskowa stanowi zaszczytny obowiązek każdego Polaka i najważniejszy etap wychowania narodowego.

W Państwie Polskim prawa publiczne posiadać mogą tylko ci, którzy są dziedzicami cywilizacji polskiej, lub godni są stać się jej współtwórcami. Ludność ruska i białoruska winna posiadać pełne prawa obywatelskie. Żyd nie może być obywatelem Państwa Polskiego i – póki jeszcze ziemie polskie zamieszkuje – powinien być traktowany jedynie jako przynależny do państwa.

Dzisiejszy ustrój gospodarczy, opierający się na niesprawiedliwości społecznej, będący źródłem wpływów żydowskich, oraz nędzy i wyzysku polskich mas pracujących, musi być obalony, .jako niemoralny i szkodliwy dla Narodu. Narodowy ustrój gospodarczy winien być oparty na nowym człowieku, wychowanym w zasadach chrześcijańskich i świadomym swych obowiązków wobec Narodu. Własność prywatna. będąc funkcją społeczną powinna być chroniona przez prawo jako podstawa bytu rodziny, nie zaś jako źródło wyzysku i nadużyć.

Naród Polski winien być właścicielem bogactw naturalnych kraju i jedynym ich gospodarzem. Naczelnym celem gospodarki narodowej jest zapewnienie bytu każdemu Polakowi, a całemu narodowi niezależności gospodarczej, niezbędnej do posiadania niepodległości politycznej. Wytwórczość polska, uniezależniona od koniunktury światowej, zaspokoić powinna wszystkiej istotne potrzeby gospodarstwa narodowego.

Prawo do posiadania ziemi polskiej ma przede wszystkim chłop polski. Państwo powinno dążyć do wytworzenia największej ilości drobnych i średnich gospodarstw przez parcelację wielkich. obszarów rolnych (latyfundiów). Żydowskie pośrednictwo w handlu produktami rolnymi będące źródłem nędzy. wsi polskiej musi być usunięte.

Ciągłe zmniejszanie majątku narodowego przez kapitał międzynarodowy winno być przerwane przez wywłaszczenie: i unarodowienie zakładów użyteczności publicznej, oraz wielkich przedsiębiorstw górniczych, hutniczych i elektrowni, opartych na kapitale obcym.

Każdy Polak ma prawo do pracy w Polsce. Państwo Polskie winno stworzyć warunki umożliwiające powstawanie małych zakładów rzemieślniczych i przemysłowych. Bezrobotni Polacy ze wsi i miast winni znaleźć zajęcie w handlu, przemyśle i rzemiośle. Emigrować z Polski powinni Żydzi, nie zaś zmuszani do tego nędzą chłop i robotnik polski. Odżydzenie miast i miasteczek polskich jest niezbędnym warunkiem zdrowego rozwoju gospodarstwa narodowego.

Ustrój narodowy Państwa oparty być musi na hierarchii ofiarności, hierarchii wynikających ze stopnia związania losów każdego Polaka z losami Narodu jako całości, nie zaś na hierarchii pieniądza i materialistycznym stosunku do państwa, na czem oparte są dzisiejsze nastroje, zarówno parlamentarne jak i policyjne. Władzę w Państwie winna sprawować hierarchiczna organizacja narodu, w której każdy Polak na właściwym terenie współdziała w rządach narodowych. Ustrój narodowy przywrócić musi powagę i rządy prawa, odrodzenie godności osobistej Polaka i zastąpić rządy mechanicznej siły rządami autorytetu państwa. Zajmowanie wyższego stanowiska w organizacji politycznej Narodu nakładać będzie na każdego większe obowiązki i większą odpowiedzialność, nie zaś stawać się źródłem przywilejów i korzyści. Obóz Narodowo-Radykalny opierając się na tych zasadach, zwalczać będzie zdecydowanie wszystko, co godzi w całość Narodu Polskiego, a przede wszystkim międzynarodowe organizacje komunistyczne, masońskie i kapitalistyczne.

Obóz Narodowo-Radykalny przystępuje do pracy z głęboką wiarą, że program jego skupi pod sztandarami narodowo-radykalnymi całe młode pokolenie polskie, a jego praca i walka doprowadzi do wywołania wielkiego ruchu i urzeczywistnienia idei. Wielkiej Polski.

Tymczasowa siedziba sekretariatu Obozu Narodowo-Radykalnego mieści się w Warszawie, przy ul. Świętojańskiej 17 m. 3. Godziny urzędowania sekretariatu – codziennie 11-13.

Komitet organizacyjny Obozu Narodowo-Radykalnego:

(-) Władysław Dowbor, (-) Tadeusz Gluziński, (-) Jan Jodzewicz, (-) Jan Mosdorf, (-) Mieczysław Prószyński, (-) Tadeusz Todtleben, (-) Wojciech Zaleski, (-) Jerzy Czerwiński.

Niech Żyje Wielka Polska!

Warszawa 14 kwietnia 1934 roku