Najmłodsi jeńcy Hitlera – polskie dzieci z obozu na Przemysłowej

11 grudnia 1942 roku na obszarze wydzielonym z łódzkiego getta, Niemcy otworzyli obóz prewencyjny dla polskich dzieci – Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt. Według założeń, przeznaczony był dla młodych Polaków w przedziale wiekowym od 6 do 16 roku życia, którzy dopuścili się drobnych przestępstw lub gdy ich rodzice zostali aresztowani bądź straceni. Pierwsze trzy numery otrzymali Zdzisław Włoszczyński (1), Halina Szturma (2) oraz Mieczysław Wlazło (3).

Obóz znajdował się pod zarządem łódzkiej placówki policji bezpieczeństwa – Sicherheitspolizei in Litzmannstadt. Personel cywilny rekrutowano z lokalnych volksdeutschów. Komendantem ośrodka był radca sądowy i szef policji kryminalnej w Łodzi, SS-Sturmbannfehrer Karl Ehrlich.

Do obozu trafiały dzieci z całej Polski – Pomorza, Wielkopolski, Mazowsza, Śląska oraz ziemi łódzkiej. Oprócz młodocianych przestępców czy sierot, znajdowały się w nim także dzieci członków ruchu oporu i więźniów politycznych, które niemieckie sądy uznawały za „dzieci polskich terrorystów”.

Wszystkie dzieci w obozie musiały pracować w warsztatach lub wykorzystywano je do rozbudowy obozu. Po ukończeniu 16 roku życia, młodych Polaków kierowano na przymusowe roboty do Niemiec.

Obóz zamknięto wraz z końcem okupacji niemieckiej, co na terenie Łodzi miało miejsce 19 stycznia 1945 roku. W momencie wyzwolenia, przebywało w nim około 800 dzieci. Część została odebrana przez rodziny, niektórzy dotarli samodzielnie do domów, lecz wielu z nich nie mogąc poradzić sobie z życiem na wolności, wróciła do obozu skąd zabrało je Pogotowie Opiekuńcze.

Dokładna liczba ofiar nie jest znana. Głównymi przyczynami śmierci na terenie obozu były głodowe racje żywnościowe, brutalne traktowanie młodych Polaków oraz praca ponad siły. Szacuje się, że w trakcie funkcjonowania Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt przez obóz przeszło co najmniej 12-13 tysięcy więźniów, z czego na miejscu zmarło około 4 000.

Aby upamiętnić ofiary łódzkiego obozu na Przemysłowej, władze po raz kolejny organizują Centralne Obchody Święta Dzieci Wojny, celebrowane pod pomnikiem Martyrologii Dzieci, nazywanym również Pękniętym Sercem. Obelisk stoi na placu w parku im. Szarych Szeregów w Łodzi. Prelegentami będą: poseł na Sejm RP – Alicja Kaczorowska, wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Dzieci Wojny w Polsce – Adam Barczyński, ministrowie Joanna Kopcińska oraz Witold Waszczykowski, wojewoda łódzki – Zbigniew Rau, marszałek województwa łódzkiego Grzegorz Schreiber oraz wicemarszałek wójewództwa łódzkiego Grzegorz Wojciechowski, łódzki kurator oświaty – Grzegorz Wierzchowski, a także przewodniczący Związków i Stowarzyszeń Dzieci Wojny – Augustyn Wiernicki. Ponadto zostanie zaprezentowana twórczość poetki Jolanty Sowińskiej-Gogacz w wykonaniu aktorki Ziemi Łódzkiej Mirosławy Marcheluk. Pod pomnikiem usłyszeć będzie można też „Rotę” Marii Konopnickiej w wykonaniu Orkiestry Wojska Polskiego.