Czasy II RP zdominowane były przez mężczyzn a Gabriela Balicka swoją działalnością przełamywała stereotypy o apolitycznej i tradycyjnej roli kobiety. W polityce działała nieprzerwanie od 1919 do 1935 roku. Niezwykłym jej sukcesem jak na ówczesne realia było uzyskanie w 1893 r. tytułu doktora nauk przyrodniczych. Była jednostką nieprzeciętną. We wspomnieniach zgodnie podkreśla się jej niezwykłą inteligencję oraz podziw i uznanie, jakie budziła. Jej życie, to studium przypadku wkraczania kobiet do świata nauki i polityki.

Gabriela Balicka urodziła się w 1867 r. w Warszawie, jako trzecia córka Antoniego i Sybilli z domu Rosenwerth. Antoni Iwanowski był wysokim urzędnikiem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego. Sybilla Rosenwerth pochodziła z rodziny ziemiańskiej i była właścicielką dóbr Wólka‍ Okrąglik na Podlasiu. Po ukończeniu szkoły średniej w 1889 r. . rozpoczęła studia na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu w Genewie. W 1890 roku Gabriela Iwanowska uzyskała stopień bakałarza nauk przyrodniczych. W trakcie studiów została członkiem konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet” („siostrą zetową”). Dzięki działalności zetowej poznała swojego przyszłego męża Zygmunta Balickiego, twórcę tej organizacji i jednego z twórców Narodowej Demokracji. Natomiast za pośrednictwem Balickiego poznała Romana Dmowskiego, który w Genewie prowadził z Balickim rozmowy. W 1893 r. Balicka ukończyła studia w zakresie botaniki, uzyskując tytuł doktora nauk przyrodniczych stając się tym samym jedną z pierwszych kobiet z wykształceniem uniwersyteckim, z tytułem doktora.

Po ukończeniu studiów pozostała w Genewie, gdzie zaangażowała się zarówno w działalność naukową, jak i w pracę w „Zet”. W 1895 r. towarzyszyła mężowi w podróży do Ameryki na XI Sejm Związku Narodowego Polskiego. W 1896 r. Baliccy osiedlili się w Monachium, gdzie Gabriela kontynuowała działalność naukową. Kiedy umarła jej siostra, Baliccy zajęli się wychowaniem jednej z jej córek. W latach 1898—1906 Gabriela bardzo aktywnie pracowała na polu naukowym. Po przeprowadzce do Krakowa wiodła długie dyskusje na temat tak zwanej emancypacji kobiet, roli kobiety w małżeństwie itd. z samym Dmowskim. Różnili się nieraz w poglądach na te sprawy, a czasem nawet na dobre sprzeczali, mimo przyjaźni, jaka ich łączyła. Balicka należała do ścisłego grona najbliższych przyjaciół Dmowskiego, pozostając z nim w bardzo zażyłych relacjach, aż do ostatnich lat jego życia.

W 1906 r. przyjechała do Warszawy gdzie dołączyła do męża, który już od roku prowadził Warszawie działalność polityczną. W tym samym roku powołano w Warszawie Towarzystwo Kursów Naukowych i rozpoczęto rok akademicki 1906/1907. Program wykładów początkowo obejmował cztery wydziały. Balicka rozpoczęła wykłady na Wydziale Rolniczym. Poza działalnością dydaktyczną w Towarzystwie Kursów Naukowych, Gabriela propagowała wiedzę o wpływie związków chemicznych na wzrost roślin. Za pomocą doświadczeń, powszechnie dostępnych, wykazała, że rozwój roślin zależy od dostępu do odpowiednich substancji chemicznych. Dzięki temu można określić Balicką mianem prekursorki stosowania nawozów sztucznych.

W trakcie I wojny światowej Balicka pozostała w Warszawie i zaangażowała się w pracę PCK. Zaangażowała się też na polu oświatowym, obejmując kierownictwo Seminarium dla Nauczycielek Ludowych, założone przez Towarzystwo Ochrony Kobiet.. W 1916 r. zmarł Zygmunt Balicki. Gabriela na próżno usiłowała sprowadzić zwłoki męża do ojczyzny, nigdy się to jednak nie udało. Na znak szacunku i miłości do męża do końca życia chodziła w żałobie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Balicka była dalej aktywną działaczką ruchu narodowego. W związku z przyznaniem w listopadzie 1918 r. czynnych i biernych praw wyborczych kobietom, Endecja rozpoczęła walkę o głosy kobiet w nadchodzących wyborach parlamentarnych. W tym celu powołano Narodową Organizację Wyborczą Kobiet. Umieszczono również kobiety na listach wyborczych. Z możliwości kandydowania skorzystała też Balicka, której nazwisko było rozpoznawalne dla zwolenników obozu narodowego. Balicka została posłanką w Sejmie Ustawodawczym trzech kolejnych kadencji. Stała się też czołową działaczką Narodowej Organizacji Kobiet (NOK).

W Sejmie Ustawodawczym była jedną z ośmiu posłanek i jedną z trzech wybranych z listy narodowej. Startowała z listy Narodowego Komitetu Wyborczego Stronnictw Demokratycznych, z trzeciej pozycji na liście (po Paderewskim i Dmowskim). Pracowała w Komisji Konstytucyjnej i Komisji Oświatowej. W Sejmie zaangażowała się głównie w walkę na rzecz zniesienia ograniczeń praw cywilnych kobiet. Brała też udział w dyskusjach dotyczących oświaty, postulowała m. in. uwzględnienie spraw wychowania narodowego w procesie kształcenia. Włączyła się również w pracę nad projektem ustawy o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych, akcentując negatywny wpływ alkoholu na zdrowie narodu oraz szkody społeczne jakie ze sobą niesie

W sprawozdaniu NOK za lata 1918—1922 przedstawiono działalność Balickiej w Sejmie. Przywołane zostały wystąpienia posłanki w pracach nad konstytucją marcową, związane z: prawem kobiety do zachowania obywatelstwa, prawem dziecka do opieki państwa. Jej wnioski dotyczące dzieci bez dostatecznej opieki rodziców oraz procedury odebrania dzieci rodzicom, z małymi poprawkami, zostały przyjęte w artykule 103 konstytucji marcowej. W historii polskiego parlamentaryzmu II RP Sejm I kadencji był najliczniej reprezentowany przez posłanki endecji, łącznie uzyskały one pięć mandatów poselskich i jeden senatorski. Przeczy, to propagandzie głoszonej przez współczesne polskie feministki organizujące konferencje naukowe, z których wynika, że w II RP o prawa kobiet walczyli tylko socjaliści. W czasie I kadencji Sejmu posłanka zaangażowała się głównie w kwestie oświaty i wychowania. Ponownie zwróciła uwagę na brak wychowania narodowego w polskich szkołach. Balicka wraz z innymi posłankami należącymi do NOK zażądała od marszałka sejmu zawieszenia w sali obrad krzyża, ofiarowanego przez Polki Sejmowi. Postulat został przez marszałka spełniony.

Balicka cieszyła się wielkim poważaniem zarówno wśród własnych kolegów klubowych jak i parlamentarzystów innych opcji politycznych. Poseł obozu narodowego Andrzej Wierzbicki tak charakteryzował osobę Balickiej. „Miałem zaszczyt i szczęście zasiadać w Sejmie obok posłanki Gabrieli Balickiej, zasłużonej działaczki ruchu narodowego,(…) Jasny umysł, gorące serce, ugruntowane przekonania, ukochanie sprawy narodowej w najszlachetniejszym ujęciu, subtelność duszy kobiecej czyniły z niej zwierciadło sprawiedliwości, w którym znajdowały prawdziwe odbicie wypadki tamtych burzliwych czasów. To wielka szansa w życiu mieć obok siebie towarzysza pracy, z którym można przeprowadzić własny rachunek sumienia”.

W 1928 r. działacze endecji startowali z listy katolicko‍ narodowej. Balicka ponownie znalazła się na liście państwowej. W Sejmie II kadencji była jedyną reprezentantką kobiet opcji narodowej, pracowała w Komisji Oświatowej. Zaangażowała się głównie w kwestie dotyczące oświaty, krytykowała politykę władz wobec szkolnictwa i nauczycieli, których spotykały represje za brak przynależności do obozu sanacji.

Sejm III kadencji (1930—1935) był ostatnim, w którym zasiadała Balicka. Narodowa posłanka działała wówczas w Komisji Budżetowej i Komisji Oświatowej. W Sejmie III kadencji Balicka krytykowała reformy oświatowe ministra resortu Janusza Jędrzejewicza. Występowała także przeciwko wprowadzanemu przez sanację wychowaniu państwowemu. Konsekwentnie piętnowała aresztowanie i osadzenie polityków w Brześciu, a także utworzenie w 1934 r. obozu w Berezie Kartuskiej oraz stosowanie w nim tortur. Ta narodowa działaczka była jednym z trzech posłów endecji, którzy w latach 1919—1935 zachowali ciągłość parlamentarną. Po 1935 roku Balicka wycofała się z życia politycznego. Do wybuchu II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Po wybuchu wojny opuściła stolicę i zamieszkała majątku Sulikowskich w miejscowości Popień, Po wojnie Balicka pozostała w Krakowie. Do ostatnich dni swojego życia zachowała jasność umysłu, interesowała się powojenną sytuacją kraju. Zmarła 19 lutego 1962 r. w Krakowie a pochowana została na cmentarzu Rakowickim.

Działalność narodowa Balickiej i zrozumienie dla potrzeby angażowania kobiet, w działalność na niwie narodowej i społecznej w kręgach Narodowej Demokracji, przeczą współcześnie lansowanym tezom o rzekomo wrogim nastawieniu polskiego ruchu narodowego do zaangażowania politycznego i społecznego kobiet. Próbuje się w ten sposób zniechęcać kobiety do działalności politycznej w ramach struktur narodowych.

Arkadiusz Miksa